İHD’nin Hak İhlalleri Raporu’na göre 2023 yılında toplam 5 bin 312 kişi işkence, kötü muamele, onur kırıcı ve küçük düşürücü davranış ve cezalara maruz kaldı.
İnsan Hakları Derneği (İHD), 2023 Yılı Hak İhlalleri Raporu’nu açıkladı. Derneğin genel merkezinde yapılan açıklamaya, çok sayıda hak savunucusu katıldı. Raporu açıklayan İHD Eş Genel Başkanı Hüseyin Küçükbalaban, siyasal iktidarın ekonomiden toplum sağlığına kadar ülkenin tüm meselelerini “güvenlik” sorunu haline getirdiğini belirtti. Küçükbalaban, Kürt sorununun çözümünde çatışma ve savaşın tek yöntem haline getirildiğini kaydederek, bu politikalar sonucunda 2023 yılında da birçok alanda insan hakları ihlallerinin yaşandığına dikkati çekti.
2023 yılının üzerinde durulması gereken en önemli meselelerinden birinin de binlerce insanın hayatını kaybettiği Maraş merkezli depremler olduğunun altını çizen Küçükbalaban, “Depremlerin yarattığı sorunlar, mağduriyetlerin ve hak ihlallerinin üzerinden yaklaşık bir buçuk yıl geçmesine rağmen bütün ağırlığıyla devam ediyor” dedi.
İşkence yasağı ihlalleri endişe verici
İşkence olgusunun 2023 yılında da Türkiye’nin başta gelen insan hakları sorunlarından biri olmaya devam ettiğini vurgulayan Küçükbalaban, “6 Şubat depremleri sonrasında deprem bölgesinde OHAL ilan edilmesi ve gözaltı süresinin uzatılması işkence yasağı ihlallerinde endişe verici bir artışa yol açmıştır. Siyasal iktidarın düşünce ve ifade özgürlüğüne yönelik kısıtlamaları, özellikle de basın ve insan hakları savunucuları üzerindeki kaygı verici boyutlarda artan baskı ve kontrolü 2023 yılında da sürmüştür. Düşünce ve ifade özgürlüğünün kullanımını engelleyen yasaların yanı sıra kamuoyunda ‘Dezenformasyon Yasası’ olarak bilinen, Basın Kanunu’nda bazı değişiklikler yapılarak, başta gazeteciler olmak üzere ifade özgürlüğünü kullanmak isteyen herkesin üzerindeki baskı ve kısıtlamalar daha da artmıştır” diye belirtti.
Mültecilere yönelik ayrımcılık ve nefret suçları, insan hakları ihlalidir
Mültecilerin durumuna da dikkati çeken Küçükbalaban, şunları belirtti: “Artık Türkiye toplumunun bir parçası, asli unsuru haline gelen sığınmacı, mülteci ve göçmenler, hala her türlü ayrımcılığa ve istismara, nefret söylemine ve ekonomik sömürüye yoğun bir şekilde maruz kalıyor. Sığınmacı ve mülteciler, yaşanmakta olan ağır krizin etkilerini fiziksel, ruhsal, sosyal ve ekonomik olarak en derin şekilde yaşayan toplumsal kesimlerden birini oluşturmaktadırlar. Cumhuriyet tarihinin en ağır ekonomik krizini yaşayan Türkiye, yurttaşların insani koşullarda yaşamlarını sürdürebilmelerini tümüyle imkânsız hale getirmektedir. Bu durumun kendisi ağır bir insan hakkı ihlalidir.”
2023 yılı yaşam hakkı ihlalleri:
Küçükbalaban daha sonra 2023 yılı yaşam hakkı ihlallerine dair İHD Dokümantasyon Merkezi’nin verilerini paylaştı. Veriler şu şekilde:
- “Dur ihtarına uymadıkları gerekçesiyle güvenlik güçleri tarafından öldürülen ve yaralananlar ile silah kullanma yetkisinin ihlali ve toplumsal gösterilerdeki saldırılar sonucu 17 kişi yaşamını yitirmiş, 16 kişi yaralanmıştır.
- Köy korucuları tarafından 1 kişi öldürülmüş, 1 kişi yaralanmıştır.
- Sınır bölgelerinde 43 kişi öldürülmüş, 35 kişi yaralanmıştır.
- Hapishanelerde 42 kişi, gözaltında 6 kişi yaşamını yitirmiş 6 kişi de yaralanmıştır.
- Faili meçhul saldırılar sonucu 7 kişi yaşamını yitirmiş, 1 kişi yaralanmıştır.
- Resmi hata ve ihmal sonucu 369 kişi yaşamını yitirmiş, 108.502 kişi de yaralanmıştır. Bu sayılara, resmi rakamlara göre depremde ölen 53.227 kişi ve yaralanan 107.213 kişi dahildir. Ayrıca, 58 kişi sel felaketi nedeniyle yaşamını yitirmiş, 171 kişi de yaralanmıştır. Askeri araç çarpması sonucu 3 kişi yaşamını yitirmiş, 8 kişi de yaralanmıştır.
- Polis ve asker intiharı /şüpheli ölümlerde yaşamını yitiren kişi sayısı 24’tür.
- Yasadışı örgüt saldırılarında 2 kişi ölmüş, 4 kişi yaralanmıştır.
- Siyasi parti, sendika, dernek üyesi/yöneticisi, gazeteci, öğretmen/öğretim üyesi/öğrenci, işçi/sağlık çalışanı/memur/yabancı uyruklu/siyasi parti mensubu vd. saldırıya uğrayarak yaşamını yitiren kişi sayısı 7, yaralanan kişi sayısı 176.
- Silahlı çatışmalarda toplam 242 kişi yaşamını yitirmiş, 58 kişi yaralanmıştır.
- 285’i kadın, 39’u çocuk olmak üzere toplam 358 kişi şüpheli ölüm olarak, 4’ü çocuk 2’si kadın 6 kişi de şüpheli yaralanma olarak kayıt altına alınmıştır.
- Kadınların yaşam haklarına yönelik ihlaller başlığı altında, 27 kadın intihar ederek yaşamını yitirdi. 6 kadın intihara teşebbüs nedeniyle yaralandı. Toplumsal alanda kadına yönelik şiddet, tecavüz, taciz ve ev içi şiddete uğrayan kadınlar başlığı altında ise 349 kadın yaşamını yitirdi. Bin 265 kadının ise taciz, tecavüz, darp, tehdit ve alıkoyma sonucu yaralandığını tespit ettik.
- Çocuklara yönelik yaşam hakkı ihlallerinde, 7 çocuk intihar sonucu yaşamını yitirmiş, 2 çocuk da intihara teşebbüs nedeniyle yaralanmıştır. Evde, okulda, toplumsal alanda şiddete, taciz ve tecavüze uğrayarak yaşamını yitiren çocuk sayısı 51, yaralanan çocuk sayısı 805’tir.”
Yazar
