Yeni Kaledonya ve Pasifik, Çin ile çatışmalarda Batı için önemli.
Pasifik’teki Yeni Kaledonya’da halk, Fransız sömürge devletine karşı isyan hâlinde.
Birkaç gün boyunca devam eden ayaklanmalarda Fransız karşıtı protestocular araçları ve işyerlerini ateşe verdi ve mağazaları yağmaladı. Bu, bölgenin 30 yılı aşkın süredir yaşadığı en büyük ayaklanma.
Fransa’nın yüksek komiseri Louis Le Franc huzursuzluğu “isyancı” olarak tanımladı. Başkent Nouméa sokaklarında 3-4 bin kadar, Büyük Nouméa bölgesinde ise 5 bin kadar isyancının hâlâ “eylem hâlinde” olduğunu söyledi.
Fransa olağanüstü hâl ilan etti ve yüzlerce ekstra polis gönderdi. Başbakan Gabriel Attal, yetkililerin “isyancılar ve yağmacılar için en sert cezaları” uygulayacağını söyledi. Attal, 12 günlük olağanüstü hâlin “düzeni yeniden tesis etmek için büyük araçlar kullanmamıza olanak sağlayacağını” da sözlerine ekledi.
Devlet tarafından onaylanan Fransız yanlısı milisler, kendi bastırma yöntemlerini uyguluyor.
Olaylar, Paris’teki milletvekillerinin daha fazla Fransız vatandaşının oy kullanabilmesi için seçim kütüklerinin değiştirilmesi yönünde oy kullanmasının ardından patlak verdi. Yerli liderler bu hamlenin nüfusun yaklaşık yüzde 41’ini oluşturan yerli halkın siyasi etkisini azaltacağını ve bir bağımsızlık oylamasının önünü keseceğini söylüyor.
Nisan ayı ortasında Nouméa’da yaklaşık 55 bin bağımsızlık yanlısı ve 35 bin Fransa yanlısı yürüyüşçü karşıt protestolara katıldı. Bu rakamlar 275 bin nüfuslu bir ülkede olağanüstüdür. Fransa’dan ayrılmak için 2020’de yapılan oylama 5 binden az oyla kaybedilmişti.
Tuhaf bir şekilde Fransa isyan için binlerce mil uzaktaki Azerbaycan’ı suçladı. Temmuz 2023’te Azerbaycan, Fransız toprakları Martinique, Fransız Guyanası, Yeni Kaledonya ve Fransız Polinezyası’ndan bağımsızlık yanlısı katılımcıları “Sömürgeciliğin Tamamen Ortadan Kaldırılmasına Doğru” başlıklı bir konferansa davet etti.
Gazeteci ve aktivist Benoît Godin, Revolution Permanente (Sürekli Devrim) internet sitesine verdiği bir mülakatta şunları söylüyor: “Bağımsızlık karşıtı tüm siyasi partiler, 2022’de yeniden seçilmesi hâlinde Emmanuel Macron’a oy verilmesi çağrısında bulundu. ‘Sadıklar’ ve Fransız devleti el ele yürüyor.
Amaçları Yeni Kaledonya’daki Fransız varlığını mümkün olduğunca uzun süre devam ettirmek. Bugün seçmen kitlesinin genişletilmesi belirleyici bir adımdır. Bu, Kanak halkının ve bağımsızlık aktivistlerinin mücadelesinin önemli bir kazanımına yönelik bir saldırıdır.
“Kanakların asla pes etmeyeceği anlaşılmalıdır. Özgürlüklerini savunmak ve ülkelerinin bağımsızlığı için mücadele etmek zorunda kaldıkları her seferinde buna karşılık verdiler. Bağımsızlık için oy kullanmak gerektiğinde kitlesel olarak sandık başına gittiler. Ve başka bir seçenek kalmadığında sokaklara döküldüler. Ancak o zaman bile sesleri duyulmadı ve şimdi bir şeyler kırılıyor.”
Yeni Kaledonya önemli nikel yataklarına sahip ve küresel nikel üretiminin yaklaşık yüzde 6’sını gerçekleştiriyor. Elektrikli araç bataryaları ve çelik üretiminde önemli bir unsur olan nikel için vadeli kontratlar Cuma günü Londra Metal Borsası’nda neredeyse yüzde 7 arttı. Batılı şirketler ve Çin bu metalin tedarik edilmesini istiyor.
Fransız emperyalizmi, Avustralya ve Fiji arasında yer alan Yeni Kaledonya’nın, Pasifik’in Batı’nın dostları ve Çin arasında çekişmeli hâle gelmesiyle her zamankinden daha önemli olduğunu düşünüyor.
Geçtiğimiz yıl, Aukus askeri anlaşması aracılığıyla İngiltere ve ABD’ye bağlı olan Avustralya hükümeti, Birleşmiş Milletler’in çeşitli dekolonizasyon kararlarında çekimser kalmak için Fransa’ya katıldı.
Her anti-emperyalist, Fransa ve müttefiklerine karşı isyanı desteklemelidir.
Baskı ve isyanın tarihi
Paris’ten Yeni Kaledonya 17 bin km (11 bin mil) uzaklıktadır. Fransız emperyalizmi 1853’te bölgeyi ele geçirdi ve yerli Kanak nüfusundan toprağı kapmak için yerleşimciler göndermekle birlikte burayı ölümcül baskılarla yönetti.
1960 yılının sonunda, Kanakların karşı karşıya kaldığı ırkçılığa ve yoksulluğa karşı büyük bir gençlik hareketi yükseldi.
Fransız devleti buna, adalara yoğun Fransız ve Avrupalı göçü ile karşılık verdi.
1972 yılında Başbakan Pierre Messmer tarafından yayınlanan bir genelgede şöyle deniyordu: “Kaledonya’daki Fransız varlığı, dünya savaşı dışında, ancak yerli halktan gelecek milliyetçi bir taleple tehdit edilebilir. Fransız vatandaşlarının kitlesel göçü, toplulukların sayısal oranını koruyarak veya geliştirerek bu tehlikeyi önlemeyi mümkün kılmalıdır.”
1988’de Fransa’daki cumhurbaşkanlığı seçimlerinden iki gün önce Kanak militanları, Yeni Kaledonya’nın illerinden biri olan Loyalty Adaları’ndaki Ouvéa’da ağır silahlı bir polis karakolunu ele geçirdi.
Dört jandarmayı öldürdüler ve 27 kişiyi rehin aldılar.
Özgürlük savaşçıları, Birleşmiş Milletler gözetiminde gerçek bir bağımsızlık referandumu yapılmasını istiyordu. Kanak milliyetçi lideri Jean-Marie Tjibaou saldırılardan dehşete düştüğünü ancak bunun köklerini Fransız emperyalizminde gördüğünü söyledi. “Ülkemizi çaldıkları andan itibaren, yaptıkları kötülükleri kınayan herkesi ortadan kaldırmaya çalıştılar. Sömürgecilik başladığından beri bu böyle” dedi.
Militanlar bazı rehineleri serbest bıraktı, ancak Fransız devleti nefret dolu söylemini artırdı.
Bölgesel işlerden sorumlu bakan Bernard Pons, gerilla lideri Alphonse Dianou’nun “Libya’da eğitim görmüş bir dini fanatik” olduğunu söyledi. Gerçekte ise Fiji’de bir Roma Katolik papaz okulunda eğitim görmüştü.
Başkanlık oylamasının ikinci turundan hemen önce 5 Mayıs’ta Fransız kuvvetleri rehinelerin tutulduğu Ouvéa mağarasına saldırdı ve 19 Kanak’ı öldürdü.
Bu, “sert” görünmek ve faşist oyları çekmek için tasarlanmış bir katliamdı. Olaya karışan Fransız güçlerinin liderlerinden Philippe Legorjus, Cumhurbaşkanı Francois Mitterrand’ın barışçıl bir çözüm bulacak bir arabulucuyu kasıtlı olarak dışladığını söyledi.
Bir Kanak milliyetçisi Fransız liderlerin “suikastçılar gibi davrandığını” söyledi: “Onları cinayet işlemekle suçluyorum. Bu katliamdan kaçınabilirlerdi. Le Pen’in arkadaşlarının oylarını Kanak kanıyla satın almayı tercih ettiler.”
(Socialist Worker‘dan yapay zeka yardımıyla çevrilmiştir.)
Yazar
